KÜLTÜR NEDİR ORTAOKUL?
Merhaba arkadaşlar — bugün birlikte biraz derine inelim: “kültür nedir?” diye düşünürken aslında neyle karşı karşıya olduğumuzu ve bu kavramın bizim için neden hâlâ önemli olduğunu ortaokul düzeyinde ama derinlemesine, eğlenceli ve düşündürücü bir şekilde keşfedeceğiz.
—
1. Kültürün Kökeni ve Tanımı
“Kültür” sözcüğü aslında Latince cultura kelimesinden geliyor; “işlemek”, “ekip biçmek” anlamları taşıyan colere kökünden türemiş. ([Vikipedi][1])
Okulda duyduğumuz gibi kültür, bir toplumun ya da grubun geçmişten bugüne biriktirdiği değerler, inançlar, gelenek‑görenekler, dil, sanat, davranış biçimleri ve hayat tarzlarının maddi ve manevi bütünüdür. ([sonbilge.net][2])
Yani mesela bir bayram sabahı ailelerimizle buluşmak, büyüklerimizi ziyaret etmek, özel yemekler hazırlamak… Bunlar yalnızca bir günün alışkanlıkları değil; bir kültürün izleri.
—
2. Günümüzde Kültürün Yansımaları
Ortaokuldayız ya, peki “kültür” bizim günlük hayatımıza nasıl giriyor? Şöyle biraz düşünelim:
Dilimiz — konuştuğumuz kelimeler, şakalarımız, şivemiz. Bu, kültürün en güçlü ögelerinden biri. ([Türk Dili ve Edebiyatı][3])
Giyim kuşamımız ya da bir arkadaşın “benim büyükannem bu yemeği şöyle yapardı” dediği yemek. Maddi kültür unsuru: evimizin eşyası, yemeklerimiz, oyunlarımız. ([sonbilge.net][2])
Manevi kısmı: “yardım etmek iyidir”, “büyükleri dinle”, “topluca kutlama yaparız” gibi değerler. Bunlar, bizim davranışlarımızı şekillendiriyor. ([Bilgenç][4])
Ve teknolojiyle beraber: YouTube’da bir oyun ekibi izliyoruz, arkadaşlarımızla sosyal medya üzerinden aynı memeleri paylaşıyoruz — bu da yeni kültür alanları doğuruyor.
Bu nedenle kültür yalnızca tarih kitabında yazan bir şey değil; her gün bizimle.
—
3. Kültür Nasıl Oluşur?
Bir “aniden” ortaya çıkan değil kültür: zamanla, nesilden nesile aktarılarak, değişerek ve dönüşerek.
İlk başta insanlar yaşadıkları çevrenin şartlarına uyum sağlamış: dil öğrenmiş, araç-gereç yapmış, birlikte yaşamayı becermiş. ([Vikipedi][1])
Sonra aktif olarak üretmeye başlamış; yani yalnızca çevreyi kabul etmekle kalmamış, onu değiştirmeye, geliştirmeye yönelmiş. ([Vikipedi][1])
Kitlesel iletişim, göç, teknoloji gibi faktörler bu süreci hızlandırmış: farklı gruplar bir araya gelince kültürler birbirine temas etmiş, karşılıklı etkilemiş, değişmiş. ([Beyond Borders][5])
Ortaokul düzeyinden bakınca: senin okulunda bir gelenek varsa, yeni gelen öğrencilerle beraber o gelenek değişebilir — işte kültür bu yolla büyür ve dönüşür.
—
4. Ve Gelecekte: Kültürün Potansiyel Etkileri
Peki, gelecek bize ne getirecek acaba? Biraz beyin fırtınası yapalım:
Dijital hale gelen dünya sayesinde (online oyunlar, sosyal medya, sanal gerçeklik) kültür daha “küresel” olabilir. Arkadaşların farklı ülkelerde, farklı kültürlerden olabilir — bu da senin kültürünü zenginleştirir.
Ancak dikkat: hızlı değişim, bazı geleneklerin gözden kaçmasına da yol açabilir. Yani bizim “şu oyun” dediğimiz şeyin yerine yeni bir kültür unsuru gelebilir. Bu iyi mi? Belki de birlikteyken “nedenimizi” hatırlamak daha da önemli olacak.
Geleceğin kültürü, çevre bilinciyle, eşitlikle, farklılıklara saygıyla şekillenebilir. Yani kültür sadece “şu gelenek bu gelenek” değil; bir de “nasıl bir dünya istiyoruz?” sorusuyla bağlı olabilir.
Bu da senin gibi gençlere büyük fırsatlar sunuyor: “Ben nasıl bir kültür yaratmak isterim?” şeklinde düşünebilirsin. Okulun kültürü, arkadaş grubun kültürü, sosyal medyada takip ettiğin toplulukların kültürü… Hepsi senin bir parça elinde.
—
5. Kapanış ve Düşünmeye Davet
İşte kültür denilen şey bu kadar canlı, bu kadar bizle iç içe bir yapı. Özetle:
Geçmişten gelen miraslarımız var.
Bugün yaşadığımız şekliyle kültürümüz var.
Ve yarın bizler sayesinde değişecek, dönüşecek bir kültür daha var.
Şimdi seninle birkaç soru:
Senin okulunda ya da evinde hangi gelenek var ve sen bu geleneği nasıl yorumluyorsun?
Farklı bir ülkeden gelen biriyle tanıştığında senin alışkanlıkların nasıl değişiyor ya da neyi paylaşmak istiyorsun?
Gelecekte nasıl bir kültürün parçası olmak isterdin — yalnızca teknolojiyle mi yoksa doğayla, arkadaşlarınla, farklı toplumlarla beraber mi?
Bir sonraki yazıda bu soruların üzerine daha fazla konuşabiliriz. O zamana kadar, gözünü etrafına aç: senin kültürün nasıl oluştu, kimlere dokundu ve sen bu sürece nasıl katkı sağlıyorsun?
[1]: https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C3%BClt%C3%BCr?utm_source=chatgpt.com “Kültür – Vikipedi”
[2]: https://www.sonbilge.net/kultur-nedir/?utm_source=chatgpt.com “Kültür Nedir? | Kültürü Oluşturan 14 Unsur Nelerdir?”
[3]: https://www.turkedebiyati.org/kultur-nedir-kultur-hakkinda-kultur-anlami/?utm_source=chatgpt.com “Kültür Nedir? Anlamı, Özellikleri – Türk Dili ve Edebiyatı”
[4]: https://www.bilgenc.com/kultur-nedir/?utm_source=chatgpt.com “Kültür Nedir? Kültürün Özellikleri ve Tanımı – Bilgenç”
[5]: https://blog.remitly.com/tr/yasam-tarzi-kultur/kultur-nedir/?utm_source=chatgpt.com “Kültür Nedir? Tanımı ve Örnekleri | Remitly”